Πολιτισμός
Προτείνεται για:
Δ, Ε, ΣΤ τάξεις δημοτικού και Α, Β γυμνασίου
Πρωταγωνιστούν:
Δημήτρης Κουρούμπαλης, Κατερίνα Γερονικολού
Λίγα λόγια για την υπόθεση του έργου
Η Βίκυ (Κωνσταντίνα Χαχλάκη) και ο Νάσος (Βασίλης Γαλαίος)δύο έφηβοι, φίλοι μεταξύ τους περπατούν ένα απόγευμα στο κέντρο της Αθήνας επιστρέφοντας από το μάθημα.
Η Βίκυ αγαπά πολύ την ποίηση και τη λογοτεχνία και προσπαθεί να εισάγει και το Νάσο στο μαγικό κόσμο των ποιητών και των συγγραφέων. Εκείνος σύγχρονος, ατίθασος νέος αντιστέκεται .Ξάφνου, αρχίζει να βρέχει και όλα δείχνουν ότι θα εξελιχθεί σε μια δυνατή καταιγίδα. Κάπου πρέπει να βρουν καταφύγιο. Η Βίκυ βρίσκει ευκαιρία και παρασύρει τον Νάσο σε μια βιβλιοθήκη που περνά συχνά την ώρα της.
Εκεί εντελώς αναπάντεχα συναντούν το Δημήτρη (Κουρούμπαλη). Ήταν καλεσμένος στην παρουσίαση ενός σύγχρονου παιγνιδιού γνώσεων πολύ εντυπωσιακού που γινόταν με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα και αφορούσε τους Έλληνες ποιητές και συγγραφείς . Θαυμαστής και αυτός του θησαυρού της Ελληνικής ποίησης και λογοτεχνίας ξεχάστηκε με αυτό το εντυπωσιακό τεχνολογικό παιγνίδι και όταν αποφάσισε να φύγει ήταν αδύνατο.
Καθώς τους εξηγεί το πάθημά του εμφανίζεται η Κατερίνα (Γερονικολού) που ελέγχει την ομαλή λειτουργία του παιγνιδιού και τους ενημερώνει ότι σύμφωνα με τους κανόνες η πόρτα εξόδου είναι πλέον μια πόρτα γνώσης και για να την διαβούν πρέπει να συμμετάσχουν σε ένα αυτό το ψυχαγωγικό παιχνίδι ερωτήσεων για τους Έλληνες ποιητές και συγγραφείς που γεννήθηκαν και έζησαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Τα παιδιά μαζί με τους μαθητές θεατές συμμετέχουν σε αυτό το διασκεδαστικό παιγνίδι.
Αφού επιλέξουν με τα τηλεχειριστήρια τους ποιο μέρος της Ελλάδας αφορούν οι ιστορίες από τη μυθολογία μας που τους διηγούνται ο Δημήτρης και η Κατερίνα , μαθαίνουν πληροφορίες για τους σημαντικούς λογοτέχνες μας που έζησαν ή γεννήθηκαν εκεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά αναφέρουμε εδώ τον Όμηρο ,τη Σαπφώ, τον Αριστοτέλη, τον Ησίοδο έως τον Σολωμό ,τον Παλαμά, τον Βάρναλη ,τον Σκαρίμπα ,τον Καβάφη, την Πολυδούρη ,τον Καρυωτάκη τον Σεφέρη ,τον Ελύτη ,το Ρίτσο, τον Μανώλη Αναγνωστάκη και πολλούς ακόμη άλλους . Μαθαίνουν τίτλους έργων ,πληροφορίες και ακούνε αποσπάσματα από τα έργα τους .Μετά απαντούν με τα τηλεχειριστήρια τους σε σχετικές ερωτήσεις .
Έτσι βρίσκουν τις λέξεις κλειδιά και η πρόρτα της γνώσης ανοίγει! Η καταιγίδα έχει κοπάσει και έτσι συνεχίζουν λοιπόν το δρόμο τους ενθουσιασμένοι ,παίρνοντας μαζί τους τη θαυμάσια εμπειρία ,το μεγαλείο και τον πλούτο των ιδεών ,της σοφίας και των αξιών της Ελληνικής λογοτεχνίας.
Εκπαιδευτικός στόχος του διαδραστικού κινηματογραφικού προγράμματος
Βασικό σκοπό αποτελεί η γνωριμία του πλούτου των ιδεών και των αξιών των έργων των κυριότερων ποιητών και συγγραφέων της Ελλάδος, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, καθώς και η γνωριμία με σημαντικά έργατους.
Επιμέρους εκπαιδευτικοί στόχοι αποτελούν:
Να αναπτυχθεί η αγάπη για την ελληνική ποίηση και την λογοτεχνία.
- Η δημιουργία αισθημάτων σεβασμού και θαυμασμού για την λογοτεχνική μας κληρονομιά.
- Η μεταλαμπάδευση των ηθικών αξιών και των ιδεών που προσφέρει η μελέτη των λογοτεχνικών έργων.
- Η κατανόηση των μαθητών του διαχρονικού χαρακτήρα που έχουν οι αξίες και οι ιδέες των Ελλήνων ποιητών και λογοτεχνών και άρρηκτη σχέση τους με τις κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες της εποχής μας.
- Η καλύτερη επίδοσή τους στα αντίστοιχα σχολικά μαθήματα, μέσω της καλλιέργειας του ενδιαφέροντος για τους ελληνικούς λογοτέχνες.
H συμμετοχή.
Οι μαθητές συμμετέχουν προσπαθώντας να βοηθήσουν τους πρωταγωνιστές να βρουν τις λέξεις κλειδιά που χρειάζεται για να τελειώσει η περιπέτειά τους. Ταυτίζονται με τους συνομήλικούς τους ηθοποιούς , παρακολουθώντας αποσπάσματα από τα έργα των λογοτεχνών και πληροφορίες σχετικά με τη ζωή και τα έργα τους.
Η ψυχαγωγία.
Οι μαθητές συμμετέχοντας στα απρόοπτα που αντιμετωπίζουν πρωταγωνιστών της ταινίας διασκεδάζουν και το ενδιαφέρον τους παραμένει αμείωτο μέχρι την τελική έκβαση της ταινίας. Επίσης είναι ψυχαγωγικό και ενδιαφέρον να ανακαλύπτουν την άρρηκτη σχέση του έργου των Ελλήνων λογοτεχνών με την σύγχρονη παργματικότητα.
Η διάδραση.
Οι μαθητές αλληλεπιδρούν διασραστικά μέσω των ειδικών ασύρματων τηλεχειριστηρίων με τα προβαλλόμενα μέρη του έργου. Επιλέγουν σε συνεργασία μεταξύ τους τις απαντήσεις στις ερωτήσεις που τους γίνονται. Απαντούν σε ερωτήσεις που αφορούν τη ζωή και το έργο των Ελλήνων λογοτεχνών.
Το παιχνίδι γνώσεων.
Μέσω των ασύρματων τηλεχειριστηρίων, οι μαθητές καθ΄ όλη την διάρκεια της προβολής της ταινίας συμμετέχουν σε ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι γνώσεων με τη βοήθεια των ηθοποιών, οι οποίοι τους οδηγούν στην σωστή απάντηση, μέσα από στοιχεία που τους δίνουν κατά την διάρκεια της προβολής. Απαντούν σε ερωτήσεις για τους Έλληνες Λογοτέχνες αλλά και για τα έργα τους. Στο τέλος κάθε ερώτησης εμφανίζεται η σωστή απάντηση από τους ηθοποιούς.
Το πρόγραμμα χωρίζεται σε τρεις φάσεις:
Στην πρώτη φάση, οι μαθητές μπορούν να προετοιμαστούν στον χώρο του σχολείου με δραστηριότητες που προτείνονται, με βάση την ηλικιακή τους βαθμίδα. Σε αυτήν την φάση εισάγονται και κάνουν μια πρώτη προσέγγιση με το θέμα του έργου που αναφέρεταιστην ελληνική λογοτεχνική κληρονομιά μας. Οι δραστηριότητες είναι προαιρετικές και κυρίως ψυχαγωγικές και μπορούν να συνδυαστούν με το αντίστοιχο μάθημα της «Νεοελληνικής Γλώσσας», της «Λογοτεχνίας», της «Ιστορίας» και διαθεματικές με άλλα μαθήματα ανά τάξη. Ενδεικτικά προτείνονται:
Αναζήτηση πληροφοριών και φωτογραφικού υλικού από σημαντικούς λογοτέχνες, που οι μαθητές έχουν συναντήσει στα σχολικά τους βιβλία, με σκοπό την επισήμανση του έργου που έχουν προσφέρει στην ελληνική λογοτεχνία. Παρουσίαση του υλικού στην τάξη.
Ψυχαγωγικό παιχνίδι. Αναζήτηση και παρουσίαση διάφορων φράσεων που έχουν μείνει στην ιστορία, με σκοπό να βρουν οι υπολοιποι μαθητές σε ποιόν ανήκουν. Στο τέλος αυτός που κερδίζει επιλέγει να παρουσιάσει αναλυτικά την άλλη μέρα τον αγαπημένο του λογοτέχνη (ζωγραφική, κολάζ, φωτογραφίες κλπ.).Σε αυτήν την δραστηριότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί διαθεματικά η Γεωγραφία. Οι μαθητές δίνουν κάποια στοιχεία που αφορούν τον λογοτέχνη και τον τόπο καταγωγής του.
Θεατρική αναπαράσταση σπουδαίων λογοτεχνών- Βιωματική μάθηση. Επιλογή διάφορων σημαντικών ποιητών από την αρχαία Ελλάδα έως και σήμερα και αναπαράστασή τους με σκοπό την απαγγελία διάφορων σημαντικών στοχασμών που έχουν θέσει, στην αντίστοιχη γλώσσα (αρχαία, καθαρεύουσα, ποιητικός λόγος κλπ.).
Η δεύτερη φάση υλοποιείται από την παρακολούθηση και την διαδραστική συμμετοχή στην εκπαιδευτική ταινία . Μέσα στην αίθουσα, πριν ξεκινήσει η προβολή, οι εμψυχώτριες συζητούν με τους μαθητές για το περιεχόμενο της ταινίας, δημιουργώντας τους έτσι τα πρώτα ερεθίσματα για το θέμα που θα ακολουθήσει. Στη συνέχεια, ξεκινάει η προβολή και η διαδραστική αλληλεπίδραση των μαθητών με τα προβαλλόμενα μέρη μέσω των ασύρματων τηλεχειριστηρίων.
Στην τρίτη φάση, μπορούν οι εκπαιδευτικοί να αξιοποιήσουν την επίσκεψή τους με το να διεξάγουν δράσεις ή με το να εκμεταλλευτούν τις γνώσεις που πήραν για να ολοκληρώσουν τα μαθήματατης «Νεοελληνικής Γλώσσας», της «Λογοτεχνίας», της «Ιστορίας», της «Οδύσσειας», των «Αρχαίων Ελληνικων» αλλά και να εντάξουν την λογοτεχνία διαθεματικά σε άλλα μαθήματα, όπως της Γεωγραφίας. Τέλος, μπορούν προαιρετικά να αξιολογηθούν οι μαθητές με ένα ερωτηματολόγιο για τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα του έργου «Ελλάδα-Χώρα Ποιητών και Συγγραφέων» .
Α΄Γυμνασίου:
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Κ.Π. Καβάφης, «Δέησις»
Στράτης Μυριβήλης, «Η λιτανεία»
Κωστής Παλαμάς, «Ο Ολυμπιακός ύμνος»
Ανδρέας Καρκαβίτσας, «Το μνήμα της μάνας»
Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Η γάτα του παπά»
Διονύσιος Σολωμός, «Η καταστροφή των Ψαρών»
Εμμανουήλ Ροΐδης, «Η εορτή του πατρός μου»
Γιώργος Δροσίνης, «Θαλασσινά τραγούδια»
Άγγελος Σικελιανός, «Της μάνας μου»
Β’ Γυμνασιου:
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Στην Παναγία τη Σαλονικιά»
Οδυσσέας Ελύτης, «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό»
Κ.Π. Καβάφης, «Στην εκκλησία»
Γιάννης Ρίτσος, «Ερημωμένα χωριά»
Γιάννης Ρίτσος, «Τ’ άσπρο ξωκλήσι»
Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Κάποια Χριστούγεννα»
Νίκος Καζαντζάκης, «Μια Κυριακή στην Κνωσό»
Οδυσσέας Ελύτης, «Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι»
Γιάννης Ρίτσος, «Τζιτζίκια στήσαν το χορό»
Ε΄δημοτικού:
Νέοελληνική Γλώσσα
Γλώσσα: (β’ τεύχος) Ενότητα 9 (Βιβλία- Βιβλιοθήκες)
Ε΄και Στ’ δημοτικού
Ανθολόγιο Λογοτεχνικών κειμένων :
Οδυσσέας Ελύτης, Ο ήλιος ο ηλιάτορας.
Κωστής Παλαμάς, [Στον κήπο].
Γιάννης Ρίτσος, [Τραγουδάκια του Φωτούλη]
Νίκος Καζαντζάκης, [Ο γιος].
Κ.Π. Καβάφης, Δέησις.
Διονύσιος Σολωμός, Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι.
Οι μαθητές με την παρακολούθηση του προγράμματος :
Αφομοιώνουν και να γνωρίζουν τους σημαντικούς Έλληνες λογοτέχνες και τα σημαντικά έργα τους, καθώς τους βοηθάει η κατηγοριοποίηση τους και ο ψυχαγωγικός τρόπος προσέγγισής τους.
Εντρυφούν βαθύτερα στον ελληνικό λογοτεχνικό θησαυρό , μέσα από το ψυχαγωγικό παιχνίδι γνώσεων και ανακαλύπτουν κίνητρα και νέους στόχους για την ζωη.
Καλλιεργούν τη φιλαναγνωσίατους για την ελληνική ποίηση και λογοτεχνία.
Κατανοούν οι μαθητές ότι η ποίηση και η λογοτεχνία είναι αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας και της ιστορίας μας, από την αρχαιότητα ως σήμερα.
Το βασικό θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η υπόθεση του έργου
Το βασικό θεωρητικό πλαίσιο του έργου στηρίζεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του μαθήματος της νεοελληνικής Γλώσσας για το δημοτικό και της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για το γυμνάσιο, αλλά και στο Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση («ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) – Νέο Πρόγραμμα Σπουδών , Οριζόντια Πράξη»).
Κεντρικό στόχο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης αποτελεί η πολύπλευρη καλλιέργεια του παιδιού. Έτσι, η λογοτεχνία με μέσο την μυθοπλασία που προβάλλει, καθίσταται διαμεσολαβητής ανάμεσα στον μικρό μαθητή και τον ιστορικοκοινωνικό του χώρο. ( Κατσίκη-Γκίβαλου,2007). Η έννοια της καλλιέργειας του ενδιαφέροντος του μαθητή για την ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων τόσο στα πλαίσια του σχολείου όσο και ως μια εξωσχολική δραστηριότητα απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί διάφορους συγγραφείς και ακαδημαϊκούς, όπως οι JohnSpirk, ChristianPoslaniek και WolfgangIser ( Κατσίκη-Γκίβαλου, 2007).
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι η δημιουργία της συγκεκριμένης διαδραστικής ταινίας στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι στα λογοτεχνικά κείμενα. Έτσι, η ταινία αυτή είναι μια προσπάθεια εξύψωσης της πλούσιας λογοτεχνικής παράδοσης της χώρας και μπορεί να ενσωματωθεί ως επιπρόσθετο υλικό και να συζητηθεί στα μαθήματα της «Νεοελληνικής Γλώσσας», της «Λογοτεχνίας», της «Ιστορίας», της «Οδύσσειας», των «Αρχαίων Ελληνικών».
Κεντρικό άξονα στη δημιουργία μιας ενεργούς συνείδησης παίζει η λογοτεχνία , η οποία είναι ενταγμένη στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας για το δημοτικό και της νεοελληνικής λογοτεχνίας για το γυμνάσιο (Κατσίκη-Γκίβαλου, 2006). Κατά αυτόν τον τρόπο, η υπόθεση του έργου στηρίζεται στην ανακάλυψη του κόσμου των Ελλήνων ποιητών και συγγραφέων, σε μια διαδρομή στην πορεία της ελληνικής συγγραφικής δραστηριότητας, με αναφορές στους ίδιους και στα έργα τους.
Μάλιστα, ο Πιέρ Μπουρντιέ (Παναγιωτόπουλος, 2004, σ. 118), κοινωνιολόγος της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και της τέχνης, υποστηρίζει ότι θα πρέπει να αποφύγουμε το σχολικό σύστημα να αποτελεί ένα σύμπαν απομονωμένο και ιερό, το οποίο προτείνει μια παιδεία επίσης ιερή και αποκομμένη από την πραγματικότητα. Το σχολείο, συνεπώς, πρέπει να αποφεύγει να επιδιώκει να είναι ο μόνος χώρος επιμόρφωσης: δεν μπορεί και δεν πρέπει να φιλοδοξεί να διδάξει τα πάντα, ως ένα κλειστό σύστημα. Ειδικότερα, η κινηματογραφική ταινία προσφέρεται ως μέσο στη διδασκαλία, αφού η κινηματογραφική εμπειρία είναι οικεία στους μαθητές.
“Οι μαθητές είναι οπτικά εγγράμματοι και είναι σημαντικό οι καθηγητές να το εκμεταλλευτούν”(GeoffreyThomasSmith 2009). Η παρουσία οπτικών κειμένων και κινηματογραφικών ταινιών κινητοποιούν το ενδιαφέρον των μαθητών, είναι “συναρπαστικό και διεγερτικό μέσο για την τάξη, αφού είναι ένα μέσο που επικοινωνεί πολύ με τον κόσμο και την κοινωνία και μάλιστα ένα μέσο τίμιο, έγκυρο και ουσιαστικό”(TedJohnson, 1971). Πάνω από όλα όμως η παράλληλη μελέτη λογοτεχνικών βιβλίων και κινηματογραφικών ταινιών, που βασίζονται σε αυτά ή έχουν παρόμοιο θέμα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με διαφορετικές αναγνώσεις και ερμηνείες του ίδιου κειμένου, να προβληματιστούν για τους λόγους και τους τρόπους δημιουργίας των διαφορετικών ερμηνειών, άρα να στοχαστούν κριτικά και να διαμορφώσουν τις δικές τους ερμηνείες. Κι αυτό αποτελεί βήμα προς το κριτικό στοχασμό και, τελικά, την κριτική αγωγή.
Οι θεωρητικές αρχές στις οποίες στηρίζονται τα εκπαιδευτικά συστήματα — κυρίως στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και την Αυστραλία — που χρησιμοποιούν την κινηματογραφικήταινία και άλλα οπτικοακουστικά προϊόντα στο μάθημα της γλώσσας και της λογοτεχνίας είναι αφενός η θεωρία της αισθητικής πρόσληψης και της ανταπόκρισης (readerresponsetheory).
Επίσης σε εκπαιδευτικές έρευνες, που προέρχονται και από επίσημους εκπαιδευτικούς φορείς, τεκμηριώνεται ο ρόλος των οπτικοακουστικών μέσων στο γραμματισμό των μαθητών και σε διδακτικές οδηγίες, έρευνες και άρθρα (Κωνσταντίνος Μαλαφάντης 2006) εμφανίζονται συμβουλές για την προβολή ταινιών (όπως και για τη χρήση άλλων κειμενικών ειδών και μέσων) στη διδασκαλία. Στη διδακτική πράξη αρκετοί εκπαιδευτικοί προβάλλουν ολόκληρες κινηματογραφικές ταινίες ή αποσπάσματα στο πλαίσιο διαφόρων μαθημάτων (ιστορίας, νεοελληνικής γλώσσας, κοινωνιολογίας κ.λπ.) και του μαθήματος της λογοτεχνίας (ταινίες που στηρίζονται σε λογοτεχνικά έργα) (Νίκος Θεοδοσίου 2010).
Η επιλογή των συγγραφέων και των ποιητών του έργου έγινε με βάση τα σχολικά εγχειρίδια, συγκεκριμένα το βιβλίο της Νεοελληνικής Γλώσσας Ε’, ΣΤ ΄ δημοτικού, το Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε’, ΣΤ΄, καθώς και το βιβλίο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ και Β΄γυμνασίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Κατσίκη-Γκίβαλου,2007, Φιλολογικές διαδρομές Γ’, Αθήνα :Πατάκης
– Κατσίκη-Γκίβαλου, 2006, Το θαυμαστό ταξίδι: μελέτες για την παιδική λογοτεχνία. Αθήνα: Πατάκη
-Κωνσταντίνος Μαλαφάντης, “Παιδαγωγικές πρακτικές για την προαγωγή της φιλαναγνωσίας των παιδιών”. Στο Κριτική, Δημιουργική, Διαλεκτική Σκέψη στην Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη. Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.), Αθήνα, 13–14 Μαΐου 2006.
-Νίκος Θεοδοσίου, “Παιδικός Κινηματογράφος”, ομιλία στην Ημερίδα με θέμα “Κινηματογράφος και Εκπαίδευση”, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. “Περικλής”, 11–03–2007, Χολαργός. Ειρήνη Ανδριο- πούλου, “Η κινηματογραφική παιδεία στην εκπαίδευση. Μοντέλα λειτουργίας και προκλήσεις”, Συχνότητες 10 (Απρίλιος–Αύγουστος 2010): http://www.iom.gr/inst/iom/gallery//ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ /Sychnotites%2010_FINAL.pdf.
-Παναγιωτόπουλος, Ν. (επιμ.) (2004), Για την εκπαίδευση του μέλλοντος: οι προτάσεις του Πιέρ Μπουρντιέ, Νήσος.
– «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) – Νέο Πρόγραμμα Σπουδών , Οριζόντια Πράξη» Οδηγός για τον εκπαιδευτικό. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ . 2011, Αθήνα
– ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ-ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
-Geoffrey Thomas Smith, Is Film an Effective Teaching Tool for High School Literature? A Master’s Research Project Presented to The Faculty of the College of Education, Ohio University, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Education, June 2009, http://www.cehs.ohio.edu /resources/documents/smith_09.pdf.
-Ted Johnson, “Using Film in the Classroom”, National Council of Teaching English, Annual Convention, 26 November 1971, Las Vegas.
Σε μια προσπάθεια προσέγγισης της έννοια της διαδραστικότητας, στην οποία βασίζεται και η παρούσα ταινία, κατανοούμε ότι αποτελεί την «αμοιβαία ανταλλαγή» δράσης μεταξύ ανθρώπων ή μεταξύ ανθρώπων και άψυχων αντικειμένων ή καταστάσεων (Roussou, 2004b). Εστιάζοντας όμως στον τομέα της εκπαιδευτικής επίσκεψης του εκάστοτε σχολείου με στόχο τον εμπλουτισμό των γνώσεων των μαθητώνδίνεται έµφαση στην κοινωνιολογική και συναισθητική διάσταση. Η διαδραστική εμπειρία ορίζεται γενικότερα ως η εμπειρία κατά την οποία ο επισκέπτης συμμετέχει ενεργά µε φυσικό, συναισθητικό, νοητικό και κοινωνικό τρόπο (Adams&Moussouri, 2002).
Με βάση τα παραπάνω έχουν επιλεγεί μια σειρά από ερωτήσεις (τις οποίες παραθέτουμε παρακάτω ) στις οποίες συμμετέχει διαδραστικά ο μαθητής, στόχος ήταν ο εμπλουτισμός των γνώσεων των μαθητών για τους Έλληνες ποιητές και συγγραφείς, καθώς και η ευαισθητοποίηση τους απέναντι στην λογοτεχνική παραγωγή του τόπου μας. Άλλωστε ερευνητές από το χώρο της εκπαίδευσης συμφωνούν ότι η διαδραστικότητα θεωρείται απαραίτητο στοιχείο της μαθησιακής διαδικασίας και θεμελιώδης μηχανισμός για την απόκτηση γνώσης και ανάπτυξης των νοητικών και φυσιολογικών δεξιοτήτων του ατόμου (Sims, 1997).
Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα η επιλογή των σημείων όπου οι μαθητές καλούνται να συμμετέχουν είναι πολύ συγκεκριμένοι.Οι ερωτήσεις (Questioningmethod) ,όπως είναι γνωστό, έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διδασκαλία. H ταξινοµία του Bloom, η οποία είναι και ευρύτερα γνωστή, κατατάσσει τους διδακτικούς στόχους σε τρεις τοµείς (γνωστικό, συναισθηματικό, ψυχοκινητικό).Στο παρόν πρόγραμμα οι ερωτήσεις απευθύνονται τον πρώτο στόχο, τον γνωστικό και αφορούν δύο από τις υποκατηγορίες των ερωτήσεών του. Αρχικά, Α) ερωτήσεις που ανιχνεύουν τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις των µαθητών για τους και Β) ερωτήσεις που αναφέρονται στην αξιολόγηση γνωστικών στόχων, μέσα από πληροφορίες που δίνονται κατά τη διάρκεια της προβολής και έχουν να κάνουν κυρίως, με την απομνημόνευση και την παρατήρηση. Τέλος, Γ) υπάρχουν και οι ερωτήσεις ελεύθερης επιλογής/προτίμησης , κατά τις οποίες οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στην εξέλιξη της ταινίας, είτε επιλέγοντας την περιοχή που θέλουν κάθε φορά να γνωρίσουν τους λογοτέχνες της είτε απαντώντας με βάση την άποψή τους σε άλλες ερωτήσεις.
Το παιχνίδι των ερωτήσεων και του καθορισμού της δράσης του έργου στο οποίο καλούνται να συμμετάσχουν οι μαθητές διαδραστικά στηρίζεται στην άποψη ότι η διαδραστικότητα συνδέεται µε τη µάθηση όπως η έννοια του κινήτρου και της αναψυχής. Οι μαθητές ανά ομάδες των δύο ή τριών ατόμων συνεργάζονται και απαντούν με τα τηλεχειριστήρια τους, μέσα στον χρόνο που τους δίνεται.
Oι Brown, Collins και Duguid (1989) προτείνουν την ιδέα της «γνωστικής μαθητείας» (cognitiveapprenticeship). Mε αυτό τον όρο εννοούν ότι οι μαθητές ενισχύονται να αποκτήσουν, να αναπτύξουν και να χρησιμοποιήσουν γνωστικά εργαλεία μέσω αυθεντικών δραστηριοτήτων. Αυτό συμβαίνει, καθώς οι μαθητές κατά την διαδικασία προβολής της ταινίας βιώνουν μια πραγματική συναισθηματική εμπειρία. Συμπάσχουν με τους ήρωες και προσπαθούν να τους βοηθήσουν με τις γνώσεις τους. O Brown και οι συνεργάτες του τονίζουν, επίσης, την ανάγκη για μια νέα επιστημολογία της μάθησης η οποία να αναγνωρίζει την ενεργητική γνωστική συμμετοχή των ατόμων, σε αντίθεση με την υπερβολική σημασία που δινόταν μέχρι τώρα στις καθαυτό αναπαραστάσεις της γνώσης (Brown&Duguid 2000).
Η απόκτηση γνώσης είναι μια διαδραστική διαδικασία (Whipple 1987). Η συμμετοχή στις κοινότητες μάθησης, στην καλύτερη μορφή της, διαμορφώνει την ικανότητα των μαθητών να μαθαίνουν από μόνοι τους, έξω από το ‘προστατευόμενο’ περιβάλλον του εκπαιδευτικού οργανισμού (JohnsonandJohnson 1990).
Με την ευρύτερή της έννοια, η συνεργατική μάθηση μπορεί να οριστεί ως η από κοινού εργασία πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα με τρόπο τέτοιο ώστε να προωθείται η ατομική μάθηση μέσω των συνεργατικών διεργασιών. Ο McConnell (1994) περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η συνεργατική μάθηση αποφέρει κέρδος σε κάθε άτομο με χρήση των πόρων της ομάδας. Ισχυρίζεται ότι η συνεργατική μάθηση αποτελεί πηγή πολύτιμων αποτελεσμάτων. Ο McConnell εκτιμά επίσης τον τρόπο με τον οποίο δημοσιοποιώντας κάποιος τη γνώση του αποκτά καλύτερη αντίληψη σχετικά με ένα αντικείμενο. Ο Sharan (1990) συμφωνεί: η συνεργατική μάθηση μπορεί να προσφέρει καλύτερη κατανόηση της μαθησιακής διαδικασίας.
Καταληκτικά, εντάσσοντας τον διαδραστικό κινηματογράφο και κατ’ επέκταση και το παρόν έργο στον τομέα των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση ,αξίζει να τονιστεί ότι ο κεντρικός ρόλος των νέων τεχνολογιών στη μαθησιακή διαδικασία είναι να υποβοηθήσουν στη δημιουργία νέων μορφών διδασκαλίας οδηγώντας τους μαθητές σε ανώτερα επίπεδα κατανόησης (Κασιμάτη, Γιαλαμάς, χ.χ) Οι Νέες Τεχνολογίες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να στηρίζουν τις προσπάθειες των μαθητών για κατανόηση και όχι για μηχανική απομνημόνευση, για να προάγουν την εννοιολογική αλλαγή, τη μεταγνωσιακή επίγνωση και τη γνωσιακήευελιξίαν(Βοσνιάδου, 1998). Η Υπολογιστική Τεχνολογία αποτελεί πλέον βαθιά μετασχηματιστική δύναμη για την κοινωνία μας (Kaput, 1998).
Ελληνική
Βοσνιάδου, Σ. (1998). Γνωσιακή Ψυχολογία. Αθήνα
Βρεττός, Ι. (1999). Εικόνα και Σχολικό Εγχειρίδιο. Επιλογή, μεθοδολογική προσέγγιση, ανάγνωση. Αθήνα
Κασιμάτη, Κ., Γιαλαμάς, Β., (χ.χ.) Απόψεις εκπαιδευτικών για τη συμβολή των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία
Κουτσογιάννης, 2011 Δημήτρης Κουτσογιάννης, Εφηβικές πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού και ταυτότητες, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη.
ΥΠΔΒΕΘ 113734/Γ2/03–10–2011 Έγκριση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας &Δευτερο- βάθμιας Εκπαίδευσης για την Πιλοτική τους Εφαρμογή του Διδακτικού Πεδίου: Ελληνική Γλώσσα & Γραμματεία.
ΥΠΔΒΕΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση [Στο Πλαίσιο των δραστηριοτήτων Αισθητικής Αγωγής για όλες τις βαθμίδες της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης] και Οδηγός εκπαιδευτικού για την Οπτικοακουστική Έκφραση, 2011.
Ξενόγλωσση
Adams, M., &Moussouri, T. (2002). The Interactive Experience: Linking Research and Practice. In Proc. International Conference on Interactive Learning in Museums of Art and Design, London, UK, Victoria and Albert Museum.
Johnson, D.W., Johnson, R., Stanne, M.B., & Garibaldi, A. (1990) Impact of group processing on achievement in cooperative groups, Journal of Social Psychology, 130(4), 507 – 516.
Kaput, J. J. (1998). Technology as a Transformative Force in Education: What Else Is Needed to Make it Work? Paperforthe NCTM 2000 TechnologyWorkingGroupin May,1998.
Prensky, M. (2007). Μάθηση Βασισμένη στο Ψηφιακό Παιγνίδι. Αρχές, δυνατότητες και παραδείγματα εφαρμογής στην εκπαίδευση και την κατάρτιση (Μτφρ. Κ. Παπασταύρου& Ν. Παπασταύρου). Αθήνα: Μεταίχμιο.
Roussou, M. (2004b). Learning by Doing and Learning through Play: an Exploration of Interactivity in Virtual Environments for Children. ACM ComputersinEntertainment, 1(2), ACM Press, [ElectronicJournal].
Sims, R. (1997). Interactivity: A Forgotten Art?, Instructional Technology Research Online from http://intro.base.org/docs/interact/
Whipple, W. R. “Collaborative Learning: Recognizing It When We See It.” AAHE Bulletin (October 1987): 4-6. (ED 289 396).